Poszczególne kraje w Europie, w walce z pandemią największy nacisk kładą na wsparcie rynku pracy, sektora MŚP i szczególnie poszkodowanych branż. Europejskie gospodarki w dużym stopniu wspierane są instrumentami gwarancyjnymi. W Polsce gwarancje stanowią około 30 proc. wartości całego programu pomocowego dla firm, pozostała część to m.in. dotacje i zwolnienia z danin publicznych.
Do jednych z najbardziej popularnych rozwiązań w Europie należą rozwiązania wspierające rynek pracy, które pomagają utrzymać zatrudnienie lub subsydiują płace. Popularne jest finansowanie części wynagrodzeń osób pracujących w niepełnym wymiarze czasu pracy albo rekompensowanie kosztów pracowniczych ponoszonych w związku ze zwolnieniami lekarskimi.
- Takie działania prowadzą np. niemiecki Kurzarbeit, brytyjski Coronavirus Job Retention Scheme. Podobne rozwiązania mają również m.in. Słowacja, Włochy czy Szwecja. Niektóre państwa bazują na programach funkcjonujących już wcześniej. Hiszpania rozbudowała program ERTE, Włochy bazują na funduszu Cassa Integrazione, w Szwecji wydłużono okres subsydiowania kosztów pracy w programie Instegsjobb oraz Nystartsjobb. Środki pomocowe tego rodzaju na ogół bezpośrednio wspierają przedsiębiorców ale ich ostatecznym beneficjentem są oczywiście pracownicy – mówi Mateusz Walewski, główny ekonomista BGK.
Równie popularne są rozwiązania polegające na zwolnieniach z obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy oraz składek na ubezpieczenia społeczne. Czasem przyjmują one postać wydłużenia terminu spłaty zobowiązań albo obniżenia obowiązujących stawek.
Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz osób samozatrudnionych oferują wszystkie kraje analizowane przez ekonomistów BGK. Oferta dla dużych firm jest bardziej ograniczona.
- Na przykład Hiszpania i Holandia ograniczają swoją ofertę dla dużych przedsiębiorców do gwarancji i rozwiązań podatkowych. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw oraz samozatrudnionych, częściej stosowane są instrumenty dotacyjne – wyjaśnia Mateusz Walewski.
We wszystkich krajach pandemia najbardziej dotknęła gastronomię, branżę turystyczno-hotelarską, rozrywkową, sportową, transportową i edukacyjną. Pojawiają się też branże specyficzne dla danego kraju, np. w Szwecji specjalną pomoc przewidziano dla przedsiębiorców zajmujących się połowem ryb, którzy musieli zawiesić swoją działalność, a w Holandii wsparcie zaoferowano przedsiębiorcom z sektora ogrodniczego i kwiaciarniom.
- Dla przedsiębiorców działających w branżach najbardziej dotkniętych przez pandemię COVID-19 najczęściej przewidywano rozwiązania o charakterze dotacyjnym oraz zmiany w prawie podatkowym, np. obniżka stawki podatku VAT dla branży turystyczno-rozrywkowej w Wielkiej Brytanii – dodaje Mateusz Walewski.
Co ciekawe niektóre państwa starają się modelować warunki programów pomocowych w taki sposób, aby przy okazji wspierały one również transformację gospodarek w pożądanych kierunkach.
- Holenderski program SET-COVID19 2.0 to dotacje dla organizacji zdrowotnych i socjalnych mające finansować rozwiązania z zakresu e-zdrowia. Litwa oferuje przedsiębiorcom współfinansowanie projektów związanych ze zmianami klimatycznymi. Rząd włoski oferuje dotacje na zakup niskoemisyjnych samochodów – mają one wspierać rodzimy sektor motoryzacyjny. Niektóre rządy oferują specjalne wsparcie dla dużych firm strategicznych – da się to zaobserwować w pakietach oferowanych przez Szwecję oraz Hiszpanię, taką rolę pełni również niemiecki Economic Stabilisation Fund. Bpifrance ma w swojej ofercie Zielone Gwarancje, Zielone Pożyczki i gwarancje zabezpieczające kredyty służące cyfryzacji małych i średnich przedsiębiorstw – wyjaśnia główny ekonomista BGK.
Do organizacji i obsługi programów pomocowych państwa Europy powszechnie wykorzystują krajowe instytucje rozwoju, takie jak BGK. Polski bank rozwoju poprzez swoje rozwiązania pomocowe od marca 2019 roku wsparł transakcję o wartości ponad 56 mld zł.
Cały raport o programach pomocowych w Europie dostępny jest na stronie www.bgk.pl
