Raport Banku Gospodarstwa Krajowego
Zmniejszenie luki finansowej, czyli ułatwienie mikro, małym i średnim firmom dostępu do finansowania, zwiększanie zatrudnienia oraz poprawa pozycji rynkowej przedsiębiorstw, które skorzystały ze wsparcia – to efekty „Programu gwarancji de minimis” realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Od 2013 roku, czyli od początku trwania programu, gwarancje de minimis wygenerowały ponad 29 mld zł dodatkowego kredytu dla firm i przełożyły się na utrzymanie lub utworzenie 200 tys. miejsc pracy – wynika z raportu przygotowanego przez BGK.
Rządowe wsparcie mikro, małych i średnich przedsiębiorców poprzez „Program gwarancji de minimis” funkcjonuje od wiosny 2013 r. Program ma na celu ułatwienie dostępu do finansowania firmom sektora MŚP, co bezpośrednio przekłada się na ich rozwój.
Wspieranie polskich małych i średnich firm to jedno z głównych zadań Banku Gospodarstwa Krajowego. Flagowym produktem skierowanym do tego sektora są gwarancje de minimis, które ułatwiają firmom otrzymanie kredytu obrotowego lub inwestycyjnego. Dotychczas skorzystało z nich już niemal 141 tys. polskich przedsiębiorców. Ponad 52 mld zł udzielonych gwarancji i 93 mld zł zabezpieczonych nimi kredytów to efekt dopasowania do potrzeb sektora MŚP oraz prostych i przejrzystych zasad udzielania wsparcia de minimis – mówi Wojciech Hann, członek zarządu BGK.
Potwierdzeniem skuteczności „Programu gwarancji de minimis” oraz jego dodatkowych, wymiernych korzyści dla całej gospodarki są wyniki badań, które od początku programu prowadzi Biuro Badań i Analiz BGK.
Badanie, które przeprowadzamy cyklicznie wśród firm potwierdza, że gwarancje de minimis ograniczają główną przyczynę odmowy udzielenia kredytu, czyli brak odpowiedniego zabezpieczenia. Tym samym zmniejszają tzw. lukę finansową. To oznacza, że dostęp do finansowania zyskują również te firmy, które bez gwarancji de minimis nie otrzymałyby kredytu. Efekty Programu gwarancji de minimis na poziomie badanych przedsiębiorstw przekładają się również na pozytywne zmiany w skali makroekonomicznej – dodaje Mateusz Walewski, główny ekonomista BGK.
Efekty w skali makro
Według szacunków BGK, za sprawą „Programu gwarancji de minimis” w gospodarce pojawiło się 29,3 mld zł dodatkowego kredytu (z czego 27,2 mld zł stanowił kredyt obrotowy), co oznacza, że otrzymały go firmy, które bez gwarancji nie miały zdolności kredytowej. Można szacować, że finansowanie przyznane dzięki gwarancjom de minimis przełożyło się na 200 tys. utworzonych lub utrzymanych miejsc pracy (odpowiednio 95 tys. i 105 tys.).
Zmniejszenie luki finansowej
Z badania przeprowadzonego przez BGK wynika, że aż 54 proc. przedsiębiorstw miałoby ograniczony dostęp do finansowania, gdyby nie uczestniczyły w „Programie gwarancji de minimis”. To oznacza, że firma w ogóle nie otrzymałaby kredytu (34 proc.) lub otrzymałaby kredyt, ale na gorszych warunkach (20 proc.). Zaledwie 19 proc. badanych bez gwarancji de minimis uzyskałoby kredyt o takiej samej wartości, o jaką aplikowali i na takich samych zasadach.
Badanie potwierdziło tendencję, że im mniejszy zasięg działania lub młodsze jest przedsiębiorstwo, tym większe są utrudnienia w dostępie do finansowania. Co trzecie przedsiębiorstwo skorzystało z gwarancji ponieważ nie posiadało wystarczającego zabezpieczenia kredytu, o który aplikowało, przy czym, w przypadku przedsiębiorstw o lokalnym zasięgu lub młodych, brak odpowiedniego zabezpieczenia kredytu dotyczył już czterech firm na dziesięć.
Warto podkreślić, że w luce finansowej, którą udało się zmniejszyć za sprawą gwarancji de minimis, znalazły się m.in. firmy, które wcześniej ubiegały się o kredyt lub pożyczkę, lecz spotkały się z odmową lub pozyskały finansowanie na gorszych warunkach. Zasadniczym powodem odmowy lub zaproponowania mniej korzystnych warunków był brak odpowiedniego zabezpieczenia wymaganego przez kredytodawcę (wskazało go 65 proc. badanych firm).
Stabilizacja sytuacji finansowej i rozwój firm korzystających z gwarancji de minimis
Ułatwienie dostępu do finansowania dłużnego wpływa pozytywnie na zmniejszenie podstawowej bariery w rozwoju małych i średnich firm, jaką jest brak stabilizacji finansowej i konieczność gromadzenia w tym celu kapitału lub pozyskania zewnętrznego finansowania. Kredyty obrotowe zabezpieczone gwarancją de minimis u większości firm (86 proc.) ustabilizowały ich sytuację finansową na tyle, że firmy te podjęły się wielorakich działań rozwojowych.
Znakomita większość firm dzięki finansowaniu z gwarancją poprawiła pozycję rynkową (66 proc.) lub ją utrzymała (dalsze 31 proc.), co świadczy o dużym wpływie programu na rozwój firmy i zmianę jej pozycji wobec konkurencji. Zwiększyło się również zatrudnienia w firmach, które skorzystały z gwarancji de minimis – utworzenie nowych miejsc pracy zadeklarowało 41 proc. respondentów (2,4 tys. nowych etatów), zaś 48 proc. deklaruje, że utworzy nowe miejsca pracy w najbliższej przyszłości (2,7 tys. nowych etatów). Jedna czwarta przedsiębiorców mogła dzięki pozyskanemu finansowaniu przynajmniej częściowo utrzymać dotychczasowe miejsca pracy, które bez wsparcia byłyby zagrożone. Łącznie we wszystkich firmach objętych badaniem ankietowym utrzymano 1,9 tys. miejsc pracy.
Siedem na dziesięć firm, które pozyskały kredyt obrotowy z gwarancją de minimis zanotowało dzięki temu finansowaniu wzrost obrotów. Ponad połowa firm korzystająca z tego rodzaju kredytu w wyniku poprawy sytuacji finansowej rozpoczęła inwestycje, a 37 proc. dokonało innowacji, w tym innowacji na skalę globalną.
W przypadku kredytów inwestycyjnych, pozyskane finansowanie wywołało efekt dźwigni, mobilizując prawie co drugiego przedsiębiorcę do uruchomienia dodatkowych środków z innych źródeł (przede wszystkim środków własnych). Jest to niebagatelny efekt „Programu gwarancji de minimis” szczególnie w obliczu obserwowanej w ostatnich latach długotrwałej niechęci firm do inwestowania. Co więcej, u ponad połowy badanych firm z kredytem inwestycyjnym, realizowana inwestycja miała charakter innowacyjny. Dodatkowo, cztery na dziesięć firm uruchomiło lub w najbliższym czasie uruchomi kolejną inwestycję w wyniku zrealizowania inwestycji kredytowanej.
W badaniu zaobserwowano jeszcze jeden efekt – wśród tych przedsiębiorstw, które prowadzą lub zamierzają prowadzić działalność międzynarodową, prawie połowa odczuła pozytywny wpływ finansowania z gwarancją na zwiększenie udziału sprzedaży z eksportu, bądź wpływ na podjęcie decyzji o ekspansji zagranicznej.
Odpowiedź na potrzeby oraz słabości firm ze zróżnicowanego sektora MŚP
Start-upy, firmy lokalne, przedsiębiorstwa z sektorów borykających się z problemem sezonowości czy długich terminów płatności w większym stopniu narażone są na utratę płynności finansowej i automatyczne zmniejszenie możliwości pozyskania finansowania zewnętrznego. Z drugiej strony, firmy wymyślające nowe rozwiązania często nie posiadają odpowiedniego zabezpieczenia kredytu. Dzięki swojej prostocie gwarancje de minimis nie narzucają przedsiębiorstwom dodatkowych kryteriów, które należy spełnić (a często wręcz upraszczają procedurę pozyskania finansowania). Stymulują przez to szerokie spektrum efektów rozwojowych w różnorodnych firmach uczestniczących w „Programie gwarancji de minimis” i są pożądanym przez mikro, małych i średnich przedsiębiorców narzędziem.
Badanie „Efekty Programu gwarancji de minimis” zostało zrealizowane przez Biuro Badań i Analiz BGK od maja 2017 do sierpnia 2018 roku. W badaniu wykorzystano analizę danych sprawozdawczych, dane zebrane podczas wywiadów z uczestnikami „Programu gwarancji de minimis” oraz dane ankietowe zebrane metodą CATI (computer aided telephone interview) od 1800 przedsiębiorców sektora MŚP, którzy w czasie badania korzystali z gwarancji de minimis.
